İşyerinde İlk Yardım

İlkyardım Tanımı

İlk Yardım, 29.07.2015 tarih 29429 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İlkyardım Yönetmeliğinde şöyle tanımlanmaktadır:

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 4-

d) İlkyardım: Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamaları ifade eder.

Tüm işyerlerinde çeşitli kazaların meydana gelme, bunların sonucunda ise yaralanmaların olma ihtimali vardır. Yaralanmalar ve uzuv kayıpları gibi durumlar düşünüldüğünde, sağlık görevlilerinin yardımları sağlanıncaya kadar geçecek süre yaşamsal açıdan çok kritiktir. Bu sürede yapılacak doğru müdahele hayat kurtarabilir. Bu nedenle, işyerlerinde ilkyardım organizasyonu yapılması önemlidir. İlk yardım organizasyonunun iki boyutu vardır; birincisi ilk yardım malzemesi ve gerektiğinde ilk yardım odaları, ikincisi ise ilk yardım eğitimi almış ve ilkyardım yapabilecek kişiler. Mevzuatta ilk yardım organizasyonu ile ilgili asgari gerekler belirlenmekle beraber, işyerinin ve işin şartlarına göre ilk yardım açısından ihtiyaçların belirlenmesi gereklidir.

İlkyardım ile ilgili genel bilgiler için tıklayın.

İlk Yardım Odaları

17.07.2013 tarih 28710 sayılı İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik’te, işyerlerinde işyerinin şartlarına uygun olarak bir veya daha fazla ilkyardım odası kurulması ve gerekli malzeme ile donatılması gerektiği hükme bağlanmıştır:

Genel Şartlar

MADDE 5 – (1) İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için;

a) Ek-1’de belirtilen asgari sağlık ve güvenlik şartlarını yerine getirir.

EK-1

İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI

İlkyardım odaları

58 – İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre, işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması sağlanır.

59 – İlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzemesi ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve buralarda sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu yerler, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.

60 – Çalışma şartlarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.

İşyeri hekimi bulundurma zorunluluğu bulunan işyerlerinde, (işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu için tıklayın) ilk yardım ve acil müdahele organizasyonu görevi  20.07.2013 tarih 28713 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’e göre işyeri hekimine verilmiştir:

İşyeri hekimlerinin görevleri

MADDE 9-(2) ç-

2) İşyerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek.

Tam zamanlı işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu olan işyerlerinde (tam zamanlı işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu için tıklayın), ilk yardım odaları ve bulunması gerekli mazlemeler için şartlar  29.12.2012 tarih 28512 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nde belirlenmiştir:

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi

MADDE 10 –

a) İSGB, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesine ve çalışan personel sayısına uygun büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.

b) Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek her işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir.

c) İSGB’ler Ek-1’de belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve işyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur:

EK-1

İsgb ve Osgb’lerde Bulunacak Asgari Malzeme Listesi

İlkyardım Odası Malzeme Listesi

a) Steteskop,

b) Tansiyon aleti,

c) Otoskop,

ç) Oftalmoskop,

d) Termometre,

e) Işık kaynağı,

f) Küçük cerrahi seti,

g) Paravan, perde v.b,

ğ) Muayene masası,

h) Refleks çekici,

ı) Tartı aleti,

i) Boy ölçer,

j) Pansuman seti,

k) Dil basacağı, enjektör, gazlı bez gibi gerekli sarf malzemeleri,

l) Keskin atık kabı,

m) Manometreli oksijen tüpü (taşınabilir),

n) Seyyar lamba,

o)(Mülga:RG-18/12/2014-29209)

ö) İlaç ve malzeme dolabı,

p)EKG cihazı

r) Negatoskop

s)Tekerlekli sandalye,

ş)(Mülga:RG-18/12/2014-29209)

(3) İSGB’nin bölümleri aynı alanda bulunur ve bu alan çalışanlar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde işaretlenir.

(4) (Değişik:RG-31/1/2013-28545) Sağlık Bakanlığından ruhsatlı sağlık hizmeti sunucusu olan işyerlerinde kurulacak İSGB’lerde ilk yardım ve acil müdahale odası şartı ve EK-1’de belirtilen araç ve gereçler ile ulaşım amaçlı araç bulundurulması zorunluluğu aranmaz.

Tam zamanlı işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu olmayan ve 50’den fazla çalışanı bulunan işyerlerinde:

MADDE 11 – (1) Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekli olmayan hallerde işveren, görevlendirdiği kişi veya OSGB’lerin görevlerini yerine getirmeleri amacı ile asgari bu maddedeki şartları sağlar.

(2) 50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren,

a) İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder.

b) İşyerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.

Tam zamanlı işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu olmayan ve 50’den az çalışanı bulunan işyerlerinde:

MADDE 11 – (1) Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekli olmayan hallerde işveren, görevlendirdiği kişi veya OSGB’lerin görevlerini yerine getirmeleri amacı ile asgari bu maddedeki şartları sağlar.

(3) 50’den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetini etkin verebilmesi için çalışma süresince kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar.

(5) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesi için işveren tarafından ayrılan çalışma yerlerinin bölüm ve birimlerinin aynı alan içerisinde bulunması esastır. Bu bölüm ve birimlerin bulunduğu yerler çalışanlar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde işaretlenir.

İlkyardım İşaretleri

İlk yardım odalarının ve malzemelerin işaretlenmesi 11.09.2013 tarih 28762 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği’ne uygun olarak yapılacaktır. Buna göre:

Ek- 1

İşyerinde Kullanılan Sağlık ve Güvenlik İşaretleri ile İlgili Asgari Genel Gerekler

2. İşaret çeşitleri

2.1. Sabit ve kalıcı işaretler

2.1.1. Sabit ve kalıcı işaret levhaları; yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanınması için kullanılacaktır.

4. Aşağıdaki tabloda yer alan hususlar, güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlere uygulanır. Buna göre ilkyardım işaretlerinde yeşil renk kullanılacaktır:

Ek-2

İŞARET LEVHALARIYLA İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

3.4. Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri

Temel nitelikler

– Dikdörtgen veya kare biçiminde,

– Yeşil zemin üzerine beyaz piktogram (yeşil kısımlar işaret alanının en az %50’sini kapsayacaktır)

İlk Yardım

Göz Duşu

Sedye

Güvenlik Duşu

Acil Yardım Telefonu

İlkyardım Malzeme Listesi

İlkyardım malzemesi olarak veya ilk yardım dolaplarında çantalarında bulunacak malzemeler için mevzuatta herhangi bir düzenleme yoktur. Genel olarak işyeri ve işin şartlarına göre belirlenmesi öngörülmüştür. Aşağıda, genel amaçlı bir ilkyardım setinde asgari olarak bulunması gerekli malzemeler için örnek bir liste verilmiştir:

Maden ve Yapı İşlerinde İlkyardım

19.09.2013 tarih  28770 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan  Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne göre ilkyardım gerekleri:

İşverenin genel yükümlülükleri

MADDE 5 –

5) 18/6/2013 tarihli ve 28681 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak yeterli ilk yardım donanımı sağlanır ve (Değişik ibare:RG-24/3/2016-29663) en geç 6 ayda bir olmak üzere düzenli olarak gerekli tatbikatlar yapılır.

Asgari sağlık ve güvenlik gerekleri

MADDE 13 – (1) İşveren, eklerde belirtilen hususların işyerinin, yapılan işin, şartların veya özel bir riskin gerektirdiği tüm durumlarda uygulanmasını sağlar.

(2) İşveren;

a) Yeraltı ve yerüstü maden işleri ile sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı işyerlerinde ek-1’de belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili gereklere uymak zorundadır.

EK- 1

SONDAJLA MADEN ÇIKARILAN İŞLERİN YAPILDIĞI İŞYERLERİ İLE YERALTI VE YERÜSTÜ MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ GENEL HÜKÜMLER

16. İlk yardım

16.1. İlk yardım ekipmanları, çalışma şartlarının gerektirdiği her yerde bulundurulur ve yapılan işin özelliğine uygun olur. İlk yardım ekipmanları, uygun bir şekilde işaretlenir ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulur.

16.2. İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım odası bulunur. Bu odalarda, kaza halinde yapılacak işleri belirten ilk yardım talimatı kolay görülebilecek şekilde asılır.

16.3. İlk yardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve sedyeler kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur. Bu yerler Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.

16.4. İlkyardım konusunda (Değişik ibare:RG-18/11/2017-30244) 29/7/2015 tarihli ve 29429 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirilir.

05.10.2013 tarih 28786 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan  Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne göre ilk yardım gerekleri:

İşverenlerin yükümlülükleri

MADDE 5 – (1) İşveren, yapı işlerinde, Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen yükümlülüklerinin yanında özellikle aşağıdaki hususları sağlar;

(2) Yapı alanında uygun sağlık ve güvenlik şartlarının devamının sağlanması için, işveren ve alt işverenler;

a) Özellikle birinci fıkranın uygulanmasında Ek-4’te belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri alırlar.

EK – 4

YAPI ALANLARI İÇİN ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI

Bu ekte yer alan yükümlülükler, yapı alanının özelliğinin, yapılan iş ile tehlikelerinin ve çalışma şartlarının gerektirdiği durumlarda uygulanır.

A) Yapı alanındaki çalışma yerleri için genel asgari şartlar

İlk yardım

49– İşyerinde,  18/6/2013 tarihli ve 28681 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe uygun sayıda, ilkyardım yapabilen eğitilmiş çalışanların her an hazır bulundurulması sağlanır. İşyerinde kaza geçiren veya aniden rahatsızlanan çalışanların, tıbbi müdahale yapılan yerlere en kısa zamanda ulaşmalarını sağlayacak gerekli tedbirler alınır.

50– Yapı alanının büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre, gerektiğinde işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci madde hükümlerine göre sağlanır.

51– İlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu yerler, Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.

52– Çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.

İlkyardımcı Bulundurma Zorunluluğu

18.06.2013 tarih 28681 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik işverenin ilkyardım ile ilgili yükümlülükleri ve görevlendirilmesi gerekli kişiler için şu düzenlemeler yer almaktadır:

İşverenin yükümlülükleri

MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:

d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.

Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi

MADDE 11 –

(2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.

(3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur.

29.07.2015 tarih 29429 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği’ne göre ise ilkyardımcı bulundurmada şu esaslara uyulur:

İlkyardımcı bulundurulması

MADDE 19 – (1) İş sağlığı ve güvenliği kapsamında;

a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,

b) Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,

c) Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,

bulundurması zorunludur.

(2) Özel güvenlik ve sürücü kursları gibi ilkyardım eğitiminin zorunlu olarak verildiği kurslarda ilkyardım eğitimlerinin, bu Yönetmeliğe göre yetki belgesi almış eğitimciler tarafından verilmesi zorunludur.

(3) Milli Eğitim Bakanlığı eğitim programı dahilinde, ilkyardım eğitimi verecek öğretmenlerin 16 saatlik ilkyardım eğitimini almaları zorunludur.

İlkyardımcı Sayısı

İlkyardımcı Sertifikası:

29.07.2015 tarih 29429 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği’ne göre ilkyardımcı:

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 4 – (1)

e) İlkyardımcı: İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle ilaçsız uygulamaları yapan ilkyardım eğitimi alarak ilkyardımcı belgesi almış kişiyi ifade eder.

Yeterlilik

MADDE 22 – (1) İlkyardımcı olacak kişilerin en az ilkokul mezunu olması zorunludur.

(2) Katılımcıların, eğitim süresinin tamamına devam etmesi zorunludur.

(3) Eğitim sonunda katılımcıların başarılı sayılmaları için, teorik ve uygulamalı sınavların her birinden, 100 tam puan üzerinden 85 puan almış olmaları şartı aranır. Teorik sınavda başarılı olamayan katılımcılar uygulamalı sınava alınmaz.

(4) Sınav kurallarına uymadığı için sınav gözetmen ekiplerince hakkında tutanak tutulan katılımcılar, ilk sınav hakkından başarısız olmuş sayılır.

(5) Sınavlarda başarılı olamayan katılımcılar bir ay içerisinde tekrar sınava tabi tutulurlar. İki defa sınava girmesine rağmen başarısız olan katılımcılara yetki belgesi verilmez. Kişinin talebi olur ise merkez tarafından kursa katıldığına dair yazı verilir. İki sınavda başarısız olan katılımcı yeniden eğitime katılır.

(6) Teorik sınav soruları, müdürlük tarafından oluşturulan soru havuzundan sınav gözetim ekibince belirlenir.

(7) Uygulama sınavları; temel yaşam desteği (yetişkin, çocuk, bebek), hava yolu tıkanıklığı ve araç içinden yaralı çıkarma konuları mutlaka olmak kaydı ile beceri gerektiren diğer konularda yapılır. Konu başlıkları sınav gözetim ekibince belirlenir.

(8) OED eğitimine sadece güncel ilkyardımcı belgesi ve eğitmen yetki belgesi olanlar katılabilir. Eğitimde yalnızca uygulamalı sınav yapılır. Eğitim sonunda katılımcıların başarılı sayılmaları için, 100 (yüz) tam puan almış olmaları şartı aranır.

(9) Teorik ve uygulamalı sınavlar aynı gün içerisinde; hafta sonu veya mesai saatleri dışında olmak üzere müdürlükçe belirlenen tarihlerde yapılır.

(10) Sınavlar, eğitim bitiş tarihinden sonra en fazla otuz gün içinde yapılır.

İlkyardımcı belgesi/yetki belgesi

MADDE 23 – (1) İlkyardımcı belgesi/yetki belgeleri:

a) İlkyardımcı belgesinin geçerlilik süresi üç yıldır. Geçerlilik süresinin bitimini takiben en geç 3 (üç) ay içerisinde güncelleme eğitimi alınması zorunludur. Belirtilen süreler içinde güncelleme eğitimine katılanların belgeleri yenilenir, katılmayanların belgeleri geçersiz sayılır.

b) İlkyardım eğitmeni yetki belgelerinin geçerlilik süresi beş yıldır. Geçerlilik süresi biten yetki belgesi sahiplerinin, belge geçerlilik süresi içinde en az 15 eğitim (belgeli/yetki belgeli) verdiklerini belgelemeleri durumunda, güncelleme veya eğitim tekrarına gerek kalmadan belgeleri yenilenir. Eğitim vermeyen yetki belgesi sahiplerinin belge geçerlilik süresinin bitimini takiben en geç üç ay içerisinde güncelleme eğitimi alması zorunludur. Güncelleme eğitimi almayanların yetki belgeleri geçersiz sayılır.

c) İlkyardım eğitimci eğitmeni yetki belgelerinin geçerlilik süresi beş yıldır. Geçerlilik süresi biten yetki belgesi sahiplerinin, belge geçerlilik süresi içinde en az 5 eğitim (belgeli/yetki belgeli) verdiklerini belgelemeleri durumunda, güncelleme veya eğitim tekrarına gerek kalmadan belgeleri yenilenir. Eğitim vermeyen yetki belgesi sahiplerinin belge geçerlilik süresinin bitimini takiben en geç üç ay içerisinde güncelleme eğitimi alması zorunludur. Güncelleme eğitimi almayanların yetki belgeleri geçersiz sayılır.

ç) Güncelleme eğitimine katılan kişilere ait yetki belgeleri belge geçerlilik süresi kadar uzatılır.

d) İlkyardım eğitimci eğitmeni yetki belgesi sahipleri, ilkyardım eğitmeni yetki belgesi sahibi sayılırlar.

e) (Ek-3a) ve (Ek-3c)’de yer alan ilkyardımcı belgesi/yetki belgesi ile (Ek-3b)’de yer alan ilkyardımcı kimlik belgesi, merkez veya müdürlük, (Ek-3e), (Ek-3f) ve (Ek-3g)’de yer alan belgeler ise merkez tarafından hazırlanır.

f) Merkezler kendi hazırladıkları ilkyardımcı belgesi ile eğitmen yetki belgesinde, Bakanlık logosu ile birlikte kendi logosunu da kullanabilir.

İlgili Yönetmelikler için tıklayın.