Baret Kullanımı ve İlgili Standartlar

Baret, bilindiği üzere en yaygın kullanılan kişisel koruyucu donanımlardan biridir. Baretler genellikle aşağıdaki üç tehlikeye karşı kullanılır:

1. Yüksekten düşen nesnelerin veya malzemenin çalışanın başına çarpması
2. Çalışanın başını sabit nesnelere, malzemeye, ekipmana veya kendine zarar verebilecek yerlere çarpması
3. Çalışanın başının elektrik akımı ile temas etmesi

Bunlar dışında, saçlı derinin bazı dış etkenlerden korunması için de baş koruyucular kullanılmalıdır.

Baret Hayat Kurtarabilir!

Baretin Parçaları

 

 

 

 

02.07.2013 tarih  28695 sayılı resmi gazetede yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 8. Maddesi uyarınca işverenlerin gerektiğinde sağlayacağı baş koruyucuları aynı yönetmeliğin Kişisel Koruyucu Donanım Listesi Başlıklı 2 numaralı ekinde 1 numaralı maddede şu şekilde belirtilmiştir:

1.BAŞ KORUYUCULARI

1.1. Endüstride (madenler, inşaat sahaları ve diğer endüstriyel alanlar) kullanılan koruyucu baretler

1.2. Saçlı derinin korunması (kepler, boneler, siperlikli veya siperliksiz saç fileleri)

1.3. Koruyucu başlık (kumaştan veya geçirimsiz kumaştan yapılmış boneler, kepler, gemici başlıkları ve benzeri)

Aynı Yönetmeliğin, Kişisel Koruyucu Donanım Kullanılmasının Gerekli Olabileceği İşler ve Sektörler başlıklı 3 numaralı ekinde başın korunması gereken işler aşağıdaki gibi belirtilmiştir:

1. BAŞ KORUYUCULARI

1.1.  Koruyucu baretler

1.1.1. İnşaat işleri, özellikle iskeleler ve yüksekte çalışma platformlarının üstünde, altında veya yakınında yapılan işler, kalıp yapımı ve sökümü, montaj ve kurma işleri, iskelede çalışma ve yıkım işleri

1.1.2. Çelik köprüler, çelik yapılar, direkler, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, ısı ve enerji santrallerinde yapılan çalışmalar



1.1.3. Tüneller, maden ocağı girişleri, kuyular ve hendeklerde yapılan çalışmalar

1.1.4. Toprak ve kaya işleri

1.1.5. Yeraltında ve taşocaklarında yapılan işler, hafriyat işleri, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj işleri

1.1.6. Cıvatalama işleri

1.1.7. Patlatma işleri

1.1.8. Asansörler, kaldırma araçları, vinç ve konveyörler civarında yapılan işler

1.1.9. Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme, presle sıcak demir işleme, döküm işleri

1.1.10. Endüstriyel fırınlar, konteynırlar, makinalar, silolar, bunkerler ve boru hatlarında yapılan işler

1.1.11. Gemi yapım işleri

1.1.12. Demiryolu manevra işleri

1.1.13.  Mezbahalarda yapılan işler

Baretler de diğer kişisel koruyucu donanımlar gibi 02.07.2013 tarih  28695 sayılı resmi gazetede yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 6. Maddesi uyarınca aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:

1) Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olur.

2) İşyerinde var olan koşullara uygun olur.

3) Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur.

4) Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar.

5) Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde CE işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur.

Bu genel özelliklerle birlikte, baretlerin sağlaması gerekli uyumlaştırılmış standartlar da mevcuttur. Bu standartlar, 1.06.2015 tarih 29383 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımlarla İlgili Uyumlaştırılmış Ulusal Standartlara Dair Tebliğ’de verilmiştir. Aşağıda, baret ve koruyucu başlıklarla ilgili standartlara yer verilmiştir:

TS EN 397+A1 Endüstriyel Emniyet Baretleri

TS EN 397+A1 Kapsam:

Bu standard endüstriyel emniyet baretlerinin fiziksel ve performans özelliklerini, deney yöntemlerini ve işaretlenmesi ile ilgili hususları kapsar. Mecburi özellikler, endüstride genel kullanımı olan baretlere uygulanır. İlave olarak verilen isteğe bağlı özellikler, sadece baret imalatçısının belirtmesi durumunda uygulanmak amacıyla standarda dâhil edilmiştir. Endüstriyel güvenlik baretlerinin kullanılmasındaki birincil amaç, düşen cisimlere ve bunların yol açtığı beyin hasarı ve kafatası kırıklarına karşı kullanıcıyı korumaktır.

TS EN 397+A1 Zorunlu Özellikler:

a) Şok absorpsiyonu
1 metre yükseklikten düşen 5 Kg’lik objenin baş kalıbına iletilen kuvveti 5,0 kN’dan daha büyük olmamalıdır.

b) Delinmeye karşı direnç
Düşürülen 3 Kg’lik kütlenin ucu baş kalıbının yüzeyi (kafa tası) ile temas etmemelidir.

c) Aleve karşı dayanım
Gövde malzemeleri alevin uzaklaştırılmasından 5 s geçtikten sonra alev etkisiyle yanma göstermemelidir.

İsteğe Bağlı Özellikler:

a) Çok düşük sıcaklık (-20ºC veya -30ºC):

Baret, -20°C ± 2°C veya -30°C ±2°C sıcaklıkta (hangisi uygunsa) 4 saat ile 24 saat arasında bekletilerek test edildiği yöntemdir.

b) Çok yüksek sıcaklık (+150ºC)

c) Elektrik özellikleri:

Bu şart, 440 V a.a.’ya kadar elektrik iletkeni ile kısa süreli kazayla temasta, baret kullanıcısını koruma amaçlıdır.

d) Yanal deformasyon:

Baretin azami yanal deformasyonu 40 mm’yi, kalıcı yanal deformasyonu ise 15 mm’yi aşmamalıdır. Baret, çapraz (enine) sıkıştırma
kuvvetlerine maruz bırakılır ve deformasyonlar ölçülür.

e) Ergimiş metal sıçraması:

Ergimiş metalden dolayı delinmemelidir. Kendi esas düzlemine dik açıda ölçüldüğünde 10 mm’den büyük bir deformasyon göstermemelidir. Ergimiş metalin dökülmesi bittikten 5 s sonra alev emisyonu ile yanmamalıdır.

İsteğe bağlı özellikleri sağlayan baretler üzerinde bunu belirten bir etiket yapıştırılmalıdır.

Ürün Bilgisi ve İşaretleme:
EN 397: 2012 + A1: 2012 standardının şartlarına uyduğu iddia edilen her bir baret üzerinde, aşağıdaki bilgileri verecek şekilde dökümle veya basılarak yapılan bir işaret bulunmalıdır:

a) Bu standardın numarası,
b) İmalatçının adı veya tanıtım işareti,
c) Üretim yılı ve üç aylık dönemi
d) Baretin tipi (gösterilişi). Bu, hem gövdeye, hem de içliğe işaretlemelidir.
e) Boyut veya boyut aralığı (cm). Bu, hem gövdeye, hem de içliğe işaretlemelidir.
f) Gövde malzemesinin kısaltması (örneğin, ABS, PC, HDPE, vb.).

TS EN 812 Sanayide Darbeye Karşı Kullanılan Başlıklar

TS EN 812 Kapsam:

Bu standart, sanayide darbeye karşı kullanılan başlıklara dair fiziksel ve performans özellikleri, deney metotları ve işaretleme kurallarını kapsar.

Sanayide darbeye karşı kullanılan başlıklar, kesilere veya diğer derideki yaralanmalara sebep olabilecek derecede şiddetli sert ve sabit cisimlerin insanın başına çarpmasının etkilerine karşı giyen kişinin korunmasını sağlamak için tasarımlanır. Bu başlıkların, düşen veya fırlayan cisimlerin ya da hareketli veya asılı durumdaki yüklerin etkilerine karşı koruma sağlaması tasarımlanmamıştır.
Not – Sanayide darbeye karşı kullanılan başlık terimi, EN 397’de belirtilen endüstriyel emniyet baretleri (helmet) ile karıştırılmamalıdır.

TS EN 812 Darbe Başlığındaki İşaretler:

Bu standardın kurallarına uygun olduğu belirtilen her darbe başlığında, aşağıdaki bilgileri sağlayan kalıcı bir işaret bulunmalıdır:

a) Bu standardın numarası;
b) İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti;
c) İmalât yılı veya üç aylık imalat periyodu;
d) Darbe başlığının tipi (imalâtçının gösterimi); bu bilgi takılı olduğunda, gövde ve kuşak üzerine işaretlenmelidir.
e) Büyüklük veya büyüklük aralığı (cm olarak); bu bilgi takılı olduğunda, gövde ve kuşak üzerine işaretlenmelidir.

TS EN 50365 Alçak Gerilim Tesislerinde Kulanım İçin Elektriksel Olarak Yalıtımlı Başlıklar

TS EN 50365  Kapsam:

Bu standart, endüstriyel emniyet baretlerinin alçak gerilim tesislerinde kullanım için elektriksel olarak yalıtılması ile ilgili hususları kapsar. Bu standart 1000V.a.c  ya da 1500V.d.c.  gerilimlere kadar olan gerilimlerin bulunduğu alanlarda kullanılacak baretleri kapsar.

EN 50365 standardının şartlarına uyduğu iddia edilen her bir baret üzerinde, aşağıdaki bilgileri verecek şekilde dökümle veya basılarak yapılan bir işaret bulunmalıdır:

TS EN 443 Binalarda ve Diğer Yapılarda Yangınla Mücadele İçin Koruyucu Başlıklar

Bu standard; binalarda ve diğer yapılarda yangınla mücadele ederken çarpma, nüfuziyet ile ısı ve alev etkilerine karşı temel olarak başın üstünü koruyan itfaiyeci başlıkları için asgari gerekleri kapsar.

TS EN 16473 İtfaiyeciler İçin Başlıklar – Teknik Kurtarma İçin Başlıklar

 

ANSI Z89.1

Avrupa standartlarıyla beraber yaygın olarak kullanılan Amerikan  ANSI Z89.1 standardı da vardır.  Bu standart baretleri, başın korunan bölgesine göre iki türe ve elektriksel yalıtım düzeyine göre üç sınıfa ayırır.

Tip I: Başın üst bölümünü korur ve daha çok Amerikada kullanılır.

Tip II: Başın üst ve yan kısımlarını korur ve daha çok Avrupada kullanılır.

Elektriksel yalıtım düzeyine göre sınıflar ise şu şekildedir:

 

Baretlerin Kullanılması ve Bakımı

02.07.2013 tarih  28695 sayılı resmi gazetede yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik 8. Maddesinde kişisel koruyucu donanımların kullanımı ve bakımı için şu genel hükümlere yer verilmiştir:

MADDE 8 – (1) 5, 6 ve 7 nci maddelerde belirtilen koşulları sağlayan kişisel koruyucu donanımlar, Ek-3’te belirtilen işlerde ve benzeri işlerde, toplu korunma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Ek-1’de örneği verilen tabloya göre riskler değerlendirilir ve çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden kişisel koruyucu donanım kullanılması gereken durumlar belirlenir. İşveren Ek-2’de belirtilen kişisel koruyucu donanımlardan gerekli olanları sağlar. Çalışanların bu kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alır.

(2) Çalışanlar, 6331 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine uygun olarak, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumakla, uygun yerlerde ve uygun şekilde muhafaza etmekle yükümlüdür.

(3) Çalışanlar kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirirler. Arızalı bulunan kişisel koruyucu donanımlar arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri yapılmadan kullanılmaz. Çalışanlara verilen kişisel koruyucu donanımlar her zaman etkili şekilde çalışır durumda olur, temizlik ve bakımı yapılır ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilir. Kişisel koruyucu donanımlar her kullanımdan önce kontrol edilir.

 

• Baretler kullanılmadığı zamanlarda güneş ışığına maruz bırakılmadan saklanmalıdır. Güneş ışığı içerisindeki uv ışınlar plastik içerisindeki karbon bağlarını kırdığından, zamanla plastik malzemenin bozunmasına yol açar.
• Baretler sabunlu su ile temizlenmeli, solvent ve benzeri kimyasallarla temas ettirilmemelidir.
• Kırık, delik baretler kullanılmamalı, baretler boyanmamalı ve çok gerekmedikçe üzerlerine birşey yapıştırılmamalıdır. Bu hususlar özellikle elektriksel yalıtımı bozabilir.
• Baretin dış kısmı ile iç örgüsü arasındaki boşluğa herhangi birşey konulmamalıdır.
• Baret darbe aldığında, yenisi ile değiştirilmelidir. Çevre şartalarına göre her 2-5 yılda bir dış kısmının değiştirilmesi uygun olur. İç kısmındaki örgünün ise yılda bir defa değiştirilmesi uygundur.