Acil Durum Planı

Acil durum ve acil durum planı nedir?

Acil Durumlar

Acil durumlar, işyerini, çalışanları, kamuyu, çevreyi tehdit eden öngörülemeyen olaylardır. Sel, fırtına, doğal afet, deprem, yangın, zehirli gaz veya kimyasal yayılması, nükleer kazalar, patlamalar, toplumsal olaylar vb.




İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 4. Maddesinde Acil Durum tanımı yapılmıştır. İlgili madde için tıklayınız.

Hiçbir acil durum bir anda ortaya çıkmaz. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, herhangi bir potansiyel acil durum uzun veya kısa, bir süreç içinde gelişir.  Bu süreç içinde çoğu zaman acil durumun tanınması ve uygun şekilde hareket edilmesi durumunda gerçek bir krizin gelişmesini engelleyebilecek uyarılar gözlenebilir.

Acil durum planı:

Günümüzde tüm ülkeler siyasi sistemine, kültürel geleneğine veya ekonomik kalkınmışlık durumuna bakılmaksızın, uzmanlaşmış endüstriler tarafından kullanılan karmaşık teknolojilerin risklerine maruz kalmakta olan küresel bir köyün sakinleri gibi düşünülmelidir. Belirli bir acil durumun ilk nedeni ne olursa olsun, deprem, tayfun, terör eylemi veya basit bir kaza olsun, bu acil durumun (doğrudan veya dolaylı olarak) tüm topluluklar üzerinde potansiyel olarak yıkıcı etkileri olan endüstriyel kimyasalları veya malzemeleri içermesi muhtemeldir. Her işletmenin veya endüstrinin bir noktada bir tür kriz veya acil durum yaşayacağı makul bir varsayımdır. Acil durumlara hazırlık ve planlama faaliyetleri, herhangi bir tehlikeli olay nedeniyle insan, mülk ve ekonomik kayıpların en aza indirilmesine yardımcı olacaktır. Acil durum planı da hazırlık ve planlama faaliyetlerinin önemli bir parçasıdır.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 4. Maddesinde Acil Durum tanımı yapılmıştır. İlgili madde için tıklayınız.

Mevzuattaki tanım, yazılı acil müdahale planının amacının yanlış anlaşılmasına neden olabilmektedir. Yazılı acil müdahale planının amacı ne yapılması gerektiğini belgelemek değil, personele özel acil durum sorumluluklarını nasıl yerine getireceklerini öğretmektir.

Yaklaşmakta olan bir krizin erken ve ilerici uyarı sinyallerini tanımak için en iyi konumda olanlar, acil durumun başladığı yerdeki kişilerdir. Tipik olarak, bunlar bazı devlet kurumlarının personeli veya kamu acil müdahale hizmetinin personeli değil, krizin başladığı tesiste veya başka bir yerde gelişen kontrol dışı bir acil durumdan etkilenebilecek tesisteki işçiler ve idarecilerdir. Bu nedenle, acil durum planlaması en üst yönetimden başlayarak tüm çalışanların sorumluluğudur. Acil durum planının başarılı olması için şu üç hususa dikkat edilmesi gerekir:

• Basitlik: Prosedürler anlaşılır ve kolay uygulanır olmalıdır.
• Paralellik: Acil durum planındaki örgütsel yapı, roller ve sorumluluklar normal çalışma düzenine benzer olmalıdır.
• Kişiler: Acil durum planı kişilere uygun olmalı, kişiler acil durum planına uydurulmaya çalışılmamalıdır.

Acil durum planı hazırlanmasında uyulacak beş ilke vardır:

1. Acil durum planlaması işverenden ve en üst yönetimden başlar.

İşverenler iş sağlığı ve güvenliği açısından birincil olarak sorumluluk almalıdır. İşverenler bu sorumluluklarını yerine getirebilmek için, muhtemel acil durumları belirlemeli, acil durumları önlemek veya etkilerini sınırlandırmak için gerekli önlemleri almalı, acil durum planını hazırlamalı ve periyodik olarak acil durum planının test edilmesini sağlamalıdırlar.  İşverenlerin bu sorumlulukları mevzuatta da karşılığını bulmuştur:

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 İşverenin yükümlülükleri kenar başlıklı 5. Maddesi için tıklayınız.

2.Eğitim

Acil Müdahale Planının başarısı, planı uygulayacak personelin eğitiminin başarısı kadar olacaktır.
Çalışanların potansiyel ve fiili acil durumlara anında ve uygun şekilde yanıt vermesini sağlamak amacı ile periyodik, derinlemesine eğitim ve uygulama tatbikatları yapılmalıdır. Bu eğitim, zorunlu olmayan personelin tahliyesini ve ayrıca ilk müdahale ekipleri tarafından ekipman ve prosedürlerin doğru kullanımını içermelidir. Belirli tesis içi eğitim tatbikatlarını itfaiye ve tıbbi / ambulans hizmetleri gibi yerel yetkili makamlarla koordine etmek özellikle önemlidir.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim kenar başlıklı 15. Maddesi için tıklayınız.

3. İletişim

İletişim, her türlü acil durumun önlenmesinde ve müdahale edilmesinde özellikle hayati bir rol oynar. Personel, yöneticiler ve ilk müdahale ekipleri arasında fabrika içi iletişimin yanı sıra, yetkili yerel makamlarla dış iletişim için de kanallar oluşturulmalıdır. İletişim kanalları karar almaya yetkili kişilere anahtar bilgileri derhal  sağlayacak şekilde seçilmelidir. Gerçek bir acil durum sırasında, bu tür bilgiler tehlikeli kimyasalların ve diğer potansiyel tehlikelerin (elektrik veya radyoaktif tehlikeler gibi) tesis içindeki yerini, sıkışmış veya tahliye edilen personelin sayısını ve yerini ve acil tıbbi ihtiyaçları içerir (ancak bunlarla sınırlı değildir).

4.Denetim, tatbikat ve gözden geçirme faaliyetleri

Acil Durum planının güncellenmesi ve daha iyi hale getirilmesi için saha denetimleri ve uygulama tatbikatları esastır. Fiziksel tesis, prosedürler, ekipman ve koşulların denetimi potansiyel acil durumları tanımlamak ve düzeltmek için sürekli yürütülmelidir. Denetimler, düzeltici önlemlerin derhal alınmasını sağlamak için düzenli olarak  yapılmalıdır. Acil müdahale planının uygun revizyonlarını sağlamak için tahliye ve ilk müdahale tatbikatlarının sonuçları ile birlikte düzeltici faaliyetler belgelenmeli ve periyodik olarak gözden geçirilmelidir. “Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır.” hükmüne ilgili mevzuatta yer verilmiştir.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Tatbikat kenar başlıklı 13. Maddesi için tıklayınız.

5. Komuta zinciri

Sahada oluşturulmuş ve denenmiş bir komuta zinciri olmaksızın acil durumlara uygun şekilde tepki vermek olanaklı değildir.

• tesis acil müdahale planında yer alan tüm müdahale faaliyetlerini uygulamak ve yönetmek ve
•  polis, itfaiye gibi harici müdahale eden makamlar tarafından gerekli olabilecek yardım, yardım ve bilgileri sağlamak

tesis acil müdahale koordinatörünün sorumluluğundadır.  Harici acil durum müdahale makamı acil durumun komutasını ele aldığında, tesis acil durum müdahale koordinatörü bu makamın direktifi ve onayı ile hareket etmelidir.

Acil durum planı, kuruluşun kapsamlı bir genel görünüşü ile başlar. Bu görünüş

• tüm saha içi ve saha dışı operasyonları
• tesisin ve faaliyetlerinin çevresiyle olan endüstriyel, ticari, toplumsal ve çevresel etkiler açısından ilişkileri
• tesis operasyonlarıyla ilişkili potansiyel tehlikelerin yanı sıra bu tehlikelerin insan ve çevresel hedefler üzerindeki etkilerinin analizi,
• hem potansiyel hem de meydana gelmiş acil durumları yönetmek için mevcut olan tüm acil müdahale kaynaklarının tanımlanması

içermelidir.

Acil Durum Planının İçeriği

Acil durum planının içeriği ve düzeni, ait olduğu tesise göre değişiklik gösterecektir. Ancak, acil durum planlarının hemen hepsinde yer alacak genel prosedürler vardır. Tahliye, yangınla mücadele, arama kurtarma, ilk yardım gibi. Acil durum planı hazırlanırken, genel prosedürler tesis ve tehlikelerin türü, çalışan sayısı gibi faktörler dikkate alınarak eldeki duruma uyarlanmalıdır. Bununla beraber tesis türüne bakılmaksızın,  acil eylem planı en azından aşağıdaki temel bilgi kategorilerini içermelidir:

• Hedefler
• Yönetim yetkisi ve sorumluluk
• Planın dağıtımı
• Acil Durum Ekipmanları ve Malzemeleri
• Verilerin / Bilgilerin Konumu
• Tehlikelerin Değerlendirilmesi
• Genel Prosedürler
• Bildirim Prosedürleri
• Tahliye Prosedürleri
• Sınırlandırma Prosedürleri
• Özel Prosedürler (örn. Yangın, patlama, sel, zehirli gaz salınımı)
• Ekipman Kapatma (shutdown)
• Normal işlemeye dönüş
• Eğitim
• Belgeleme
• Bilgilendirme Ekleri

Mevzuatta acil durum planının asgari olarak kapsayacağı hususlar İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Dökümantasyon kenar başlıklı 12. Maddesi’nde belirtilmiştir. (madde için tıklayınız.)

Bu genel başlıkların her birinin altında tipik olarak yer alabilecek detaylı başlıklara ve acil durum planı için örnek bir ana hat ekte yer verilmiştir. Herhangi bir acil durum müdahale planının ayrıntılı şekli ve bilgilendirme içeriğinin nihayetinde sahaya özel detaylara dayanması gerekmekle birlikte, bahsedilen ekte verilen başlıklar için açıklamalar verilebilir:

Giriş

Kurumsal acil durum planının amaçlarından biri mevzuata uymaktır. Bununla birlikte, uygun acil durum müdahale planlamasının, tesis tasarımı ve operasyonlarının ayrılmaz bir parçası olduğunun anlaşılması gerekir. Bu anlamda, acil durum planı, çalışanların sağlık ve güvenliği, personelin eğitimi, halk sağlığı ve çevre yönünden işletmenin yükümlülüklerini yerine getirmede temel bir araç olarak görülmelidir. Bu nedenle, her işletmenin acil durum planlamasına bağlılığını yansıtan bir politikası olmalıdır. Acil durum planı bu politika beyanı ile başlamalı ve en üst yönetimce imzalanmalıdır.

Yönetim yetkisi ve sorumluluk

Kim ne ve ne zaman yapmalı? Nerede ve nasıl yapmalı? Bunlar acil müdahale sırasında hemen cevaplanması ve harekete geçilmesi gereken en önemli sorulardır.  Bu, yönetim yetkisi ve sorumluluğunun açık bir şekilde kimlerde olduğu belirtilmediği veya belirli bir sorumluluk için orantılı yetkinin olmadığı durumlarda yapılamaz.

Planın Dağıtımı

Acil durum müdahale planlarının

•  önemli bilgilerin ve standart prosedürlerin doğru paylaşımını sağlamak,
•  sürekli geri bildirim için bir temel oluşturmak;
• çeşitli topluluk katılımcıları arasında koordineli eğitim ve uygulama yapmak için gerekli bir araç sağlamak.

amacıyla birincil ve destek sorumluluğu olan tüm kişi ve kuruluşlar arasında dağıtılması tavsiye edilir.  İlgili kamu servisleri ile  de acil durum planının paylaşılması gerekir. Bununla birlikte, acil durum müdahale planlarının dağıtımında dikkate alınacak iki konu vardır:

1. Planlar gözden geçirilip yenilendiğinde veya değiştirildiğinde farklı kişilerin elinde farklı versiyonlar bulunması ile sonuçlanabilir. Bu durum, felaketle sonuçlanabilecek karışıklıklara neden olabilir. Bu nedenle yürürlükte olmayan versiyonların dolaşımdan kaldırılması için bir dağıtım takip sistemi oluşturulmalıdır.
2. Her birimin veya kişinin acil durum planının her bölümüne sahip olması gerekmez. Örneğin, kamu hastanelerine yapılacak bilgilendirmenin tesis içi tahliye rotalarını içermesi gerekmezken, potansiyel kimyasal maruziyet konusunda bilgi içermesi gerekir.

Bu hususlarla ilgili yasal düzenlemeler aşağıdaki Yönetmelik maddelerinde yer almaktadır:

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim kenar başlıklı 15. Maddesi için tıklayınız.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 İşverenin yükümlülükleri kenar başlıklı 5. Maddesi için tıklayınız.

Acil Durum Ekipmanları ve Malzemeleri

Hem saha içi hem saha dışı tüm acil durum ekipman ve malzemelerinin sayısı, tipi, açıklaması ve yeri açıkça tanımlanmalıdır. Ayrıca şunlara da dikkat edilmelidir:

Herhangi bir öğenin mevcudiyeti sadece konumunun değil, aynı zamanda hazır olma durumunun da bir fonksiyonudur. Bu nedenle, bir öğenin gerçek kullanılabilirliği, test, bakım ve değiştirme zamanlamalarına belgelenmiş (veya başka bir şekilde garanti edilmiş) uyumluluk ışığında değerlendirilmelidir.

Gerçek bir krizin gelişmesine bağlı olarak, farklı sayı ve miktarların yanı sıra farklı tipte ekipman ve malzemelere ihtiyaç duyulabilir. Bu nedenle uygun acil durum müdahale planlaması, bir dizi potansiyel acil durum senaryosunda ihtiyaç duyulabilecek ekipman ve malzemeleri dikkate almalıdır. Tipik bir yaklaşım, ekipman ve sarf malzemelerini kullanımda, stok ve yedek olarak işaretlemektir.

Site dışı kaynakların gerçek kullanılabilirliğini yöneten diğer faktörler elbette, kötü hava koşulları, trafik sıkışıklığı, elektrik ve iletişim arızaları ile yerel ve bölgesel çoklu acil durumların eşzamanlı oluşumunu içerir. Bu olası faktörleri dikkate almayan bir endüstriyel tesis için acil müdahale planlaması gerçekçi olarak kabul edilemez. Gerçekçi planlama sağlamak için, herhangi bir tesisin plan tarafından ele alınacak çeşitli müdahale senaryoları arasında en kötü senaryonun da  bulunması tavsiye edilir.

Türkiye Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik MADDE 128(3) Ekiplerin, yapılarda meydana gelecek yangınlara müdahale etmeleri ve kurtarma işlemlerini yürütmelerinde kullanmaları için gereken malzemeleri bulundurmak zorundadırlar. Yapının büyüklüğüne, kullanım amacına, mevcut koruma sistemlerine ve oluşturulan ekip özelliklerine göre, mahalli itfaiye teşkilatı ve sivil savunma müdürlüğünün görüşü alınarak, gerekli ise gaz maskesi, teneffüs cihazı, yedek hortum, lans, hidrant anahtarı ve benzeri malzemeler bulundurulur. Bulundurulacak malzemeler, itfaiye teşkilatında kullanılan malzemelere uygun olmak zorundadır. Araç-gereç ve malzemenin bakımı ve korunması, iç düzenlemeyi  uygulamakla görevli amirin sorumluluğu altında görevliler tarafından yapılır.

Acil durumlarda kullanılacak ekipman ve kaynaklar, kullanımda, stok ve yedek olmak üzere üç kategoride bulundurulmalıdır. Acil durum ekipmanları acil durumlarda kolayca ulaşılacak güvenli yerlere konur.

Verilerin / Bilgilerin Konumu

Acil bir durumda tesis yönetiminin ilk görevi, müdahale ekiplerine uygun ve kesin veri ve bilgiyi sağlamaktır. Bu nedenle bir acil durum planlamasında, ihtiyaç duyulan veri ve bilgilerin acil duruma müdahale edenler tarafından derhal erişilebilir olmasını sağlamak için çaba sarf edilir. Verilerin/bilgilerin konumu planlanırken şu sorulara cevap aranmalıdır:

Gerçek bir acil durum için en kötü senaryoda bile bilgi/veriler derhal ve güvenli bir şekilde ulaşılabilecek bir yerde mi tutuluyor? [Not: acil durum nedeniyle kayıp veya hasara karşı özel önlemlerin alındığı depolama yerleri planlanabilir.]

Veriler ve bilgiler güncel mi? [Not: Tesisin yapısal özellikleri ve belirli tehlike türleri (örn. elektrik, kimyasal)  hakkındaki veri ve bilgilerin doğru olması için özel çaba sarf edilmelidir.]

Veri ve bilgiler, yanıt verenler için hemen kullanılabilir bir biçimde mi? [Not: Biçim, burada sadece veri ve bilginin organizasyonunu değil, aynı zamanda bilgiyi içeren fiziksel ortamı da ifade eder. Örneğin, şiddetli yağmur altında, suda çözünen mürekkeple dayanıksız kağıda basılmış harita veya şemaların uygun olmayacağı açıktır.]

Acil Durumların Belirlenmesi ve Risk Değerlendirmesi

Risk değerlendirmesi, tüm acil durum planlama sürecini yönlendirir. Risk değerlendirmesinin uygun şekilde yapılmaması işe yaramaz bir acil durum planı ile sonuçlanır.

Bu hususlarla ilgili yasal düzenlemeler aşağıdaki Yönetmelik maddelerinde yer almaktadır:

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Acil durumların belirlenmesi  kenar başlıklı 8. Maddesi için tıklayınız.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 İşverenin yükümlülükleri kenar başlıklı 5. Maddesi için tıklayınız.

Risk değerlendirmesi için minimal kriterler şunlar olabilir:

1-Değerlendirmenin Kapsamı

• Sadece tehlikeli maddeler değil, aynı zamanda yan ürünler (üretim sürecinde ortaya çıkan) ve yanma ürünleri (üretim sürecinde ortaya çıkan buharlar, dumanlar, gazlar, buğular ve parçacıklar) de dikkate alınmalıdır.
• Sadece çalışanlar ve / veya çevre halk ve çevre için risk oluşturabilecek kimyasallar ve diğer malzemelerle (biyolojik) ilişkili tehlikeler değil, aynı zamanda acil müdahale ekipleri için risk oluşturacak tehlikeler (Yapısal, mekanik, elektrik, kriyojenik vb.) de dikkate alınmalıdır.
• Hem tesis içi hem tesis dışı operasyonlarla ilişkili tehlikeler dikkate alınmalıdır.
• Çalışanlar ve acil durum müdahale ekipleri için komşu tesisler veya dış kaynaklardan gelecek tehlike ve riksler de göz önünde bulundurulmalıdır.

2-Risk değerlendirmesinin yürütülmesi

• Saha içi ve dışı hedef insan toplulukları ile ilgili tehlikelerin durumu nedir?
• Saha içi ve dışı hedef çevresel kaynaklar ile ilgili tehlikelerin durumu nedir?
• Hangi alternatif risk yönetimi uygulamaları (ör. İdari, mühendislik, kişisel koruyucu giysi ve / veya ekipman) hangi tehlike kaynaklarının kontrol edilmesi açısından dikkate alınacak ve değerlendirilecek?
• Tehlikelere, olası acil durum türüne (örneğin yangın, patlama, sel, terörizm, deprem) göre öncelik verilmelidir.

Risk değerlendirmesi, faaliyet alanını etkileyebilecek tüm tehlikelerin bir listesini oluşturarak başlar. Bu süreç hem tesis içi hem tesisin çevresi dikkate alınarak, doğal tehlikeleri ve insan kaynaklı tehlikeleri birlikte ele alarak yürütülmelidir.  Örnek bir tehlike listesi şöyle olabilir:

İkinci adım, her bir tehlikenin temsil ettiği risk derecesini değerlendirmektir. Risk, bir tehlikenin meydana gelme sıklığının (olasılığının) ve sonuçlarının (ciddiyetinin) bir fonksiyonudur.

Sıklık (olasılık) ve sonuç (ciddiyet) ve risk değerlendirmesi için örnek ölçekler şöyle olabilir:

Acil Durum Planı Risk Değerlendirmesi Sonuç Ölçeği için tıklayın.

Genel Prosedürler

Önleme, herhangi bir acil müdahale planlamasının ilk hedefi olması gerektiğinden, belirli yönetim yöntem ve tekniklerinin yanı sıra bir olayın meydana gelme olasılığını azaltabilen veya büyüklüğünü en aza indirebilecek erken uyarı prosedürlerine ve cihazlarına özellikle dikkat edilmelidir.

Saha denetimleri, muhtemel bir acil durumu daha da kötüleştirecek durumların tespitinde etkili bir araçtır.  Bu tür denetimler için örnek konular şunlar olabilir:

• Özel düzenlemelere uyum (örn. Tehlikeli atık, laboratuvar kimyasalları; sıcak çalışma izinleri)
• Genel işyeri düzeni
• Tesis giriş ve çıkışları
• Kimyasalların alınması, taşınması, işlenmesi, depolanması ve atılması
• Tank, reaktör vb. bakımı
• Sel, taşkın vb. önleme prosedürleri
• Tesis ve mal güvenliğine ilişkin prosedürler
• Tesis içinde tehlikeli alanların ve kimyasalların işaretlenmesi
• Çalışanların iş başında davranışları

Denetimler, uygun düzeltmeleri derhal uygulamak için tam kurumsal yetkiye sahip kişiler tarafından yapılmalıdır. Bulgular ve düzeltmeler de dahil olmak üzere tüm denetimlerin sonuçları tamamen belgelendirilmeli ve özellikle şirket politikası beyanlarını, yazılı protokolleri ve prosedürleri ve çalışanların iş tanımlarını gözden geçirmek ve değiştirmek ve personel eylemlerini uygulamak için özel olarak kullanılmalıdır.

Genel tesis prosedürleri (örn. Komuta zinciri, çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim programları, yüklenici hizmetlerinin satın alınması ve yerinde izlenmesi, sistem alarmlarına yanıt, operasyonların izlenmesi) düzenli olarak gözden geçirilmeli ve acil durum planları ile tutarlılığı sağlanmalıdır.

Bildirim prosedürleri

Bildirim prosedürleri, olası veya fiili bir olay durumunda tüm sorumlu kişileri bilgilendirmek ve bu kişilere acil durumla ilgili işlevlerin uygun şekilde yerine getirilmesi için gerekli bilgileri sağlamak için tasarlanmış tüm prosedürleri içerir. Acil durumda alarmların açılması da bu prosedürlere dahildir.

Belirli bildirim prosedürlerinin başarıyla uygulandığı durumlarda bile, korku, panik ve karışıklık anlaşılmayan mesajlar verilmesine neden olabilir. Bu nedenle, acil durum planlama ekibinin taraflara bildirimde bulunmak için kullanılacak belirli şablon ve önceden yazılmış metinleri kullanmaları tavsiye edilir.

Acil durumlarda tipik olarak karşılaşılan  önemli bir sorun, iletişimi için kullanılan cihazların (alarmlar, telefonlar, otomatik elektronik alarm ve bildirim cihazları) çalışmaz hale gelmesidir (örn. Elektrik kesintisi, aşırı yük ve / veya parazit nedeniyle). Bu nedenle yedek araçlar planlanmalıdır.

Tamamen acil durum bildirimine ayrılmış birçok iletişim cihazı ve sistemi tipik olarak nadiren kullanıldığından, bu cihazların ve sistemlerin düzenli olarak planlanan test ve bakımı mutlak bir gerekliliktir.

Tahliye Prosedürleri

Tahliye işlemleri basit gibi gözükmekle birlikte iyi planlanıp doğru bir şekilde yürütülmediği taktirde acil durumun kendisinden daha fazla can kaybına neden olma potansiyeline sahiptir. Tahliye prosedürleri şu riskleri barındırır:

• Acil durumun kendisi, örneğin yangın, duman vb.
• Panik ve histeri, örneğin izdiham
• Tesis tasarımı ve normal operasyonlarla ilişkili fiziksel özellik ve yüklerden ortaya çıkan riskler; örneğin dar, dik merdivenler, devam eden iş veya işle ilgili malzemeler nedeniyle çıkışların engellenmesi vb.

Tahliye alarmının tek bir türüne (örneğin Ses, yanıp sönen ışık) güvenmek genellikle yeterli değildir. Örneğin, tesisin daha yalıtılmış bölgelerinde (Tuvaletler, depolama alanları gibi) sesli bir alarm duyulmayabilir. Ses seviyesi veya yerleşimine bakılmaksızın sesli bir alarmın işitme engelli çalışanlarda işe yaramayacağı açıktır.

Her koşulda ve her zaman tanımlanabilir olacak şekilde işaretlenmiş birincil ve ikincil kaçış yolları temel gerekliliktir. Tesis yerleşimine ve çalışanların belirli engellerine bağlı olarak ek yollar (rampalar, kılavuz tırabzanlar vb.) gerekebilir.

Tahliye sırasında kişilerin maruz kalma belirtileri ve semptomları (Kimyasal maruz kalma, yanıklar) veya kişisel stres (hiperventilasyon, kalp krizi, kırık uzuvlar, kesikler vb.) açısından izlenmesi mümkün olmasa da, tahliye sonunda acil tıbbi müdahaleye ihtiyacı olanların belirlenmesi için yoğun çaba harcanmalıdır.

Birden fazla alternatif toplanma noktaları oluşturulmalı ve aşağıdaki konuları dikkate alarak bunları yönetecek personel atanmalıdır:

• Acil durum yönetim ekibi ile sürekli iletişim (örn. acil durum taşıt ve araçlarına engel olmasını önlemek için personelin hareketi gibi )
• Toplanan insanların doğru şekilde sayılması
• Tahliye edilenlerin arındırma, ilk yardım,  tıbbi müdahale gibi ihtiyaçlarının belirlenmesi
• Tahliye edilenlerin barınma, yiyecek, su ve sıhhi ihtiyaçlarının karşılanabileceği yerlere sevk edilmesi

Tahliye sonrası aşağıda sayılan işlemler için kurumsal tahliye sonrası prosedürler oluşturulmalıdır:

• Tahliye edilen personelin tıbbi muayene ve takip işlemleri
• Tahliye edilen personelin ailelerine haber verilmesi
• Özel araçların kontrolü
• Normale dönüş işlemleri

Tahliye yöntemleri ile ilgili mevzuat için İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri 10. Maddesi için tıklayınız.

Sınırlandırma prosedürleri

Acil durum sınırlandırma prosedürleri, küçük bir döküntünün (örn. Yanıcı bir malzemeden) büyük bir olay haline gelmesini  (ör. Tesis yangını) önleyebilecek önlemler bütünüdür. Ayrıca yer altı kaynak suları gibi çevresel unsurları kontaminasyondan (yangın söndürme sırasında ortaya çıkan kontamine sular) korumak adına da acil durum planlarına dahil edilmelidir.

Tüm tesis personeli sınırlandırma prosedürleri ve kullanılacak malzemeler konusunda eğitilmelidir. Acil durum müdahale ekiplerine, ilgili risklerin uygun kontrolü ile sınırlandırma önlemlerini uygulamak için uygun eğitim ve kişisel koruyucu donanım sağlanmalıdır.

Sınırlandırma prosedürleri uygulanırken kullanılmış ve kontamine olmuş malzemelerin uygun şekilde işlem görmesi için gerekli önlemler de acil durum planında yer almalıdır.

Bu hususlarla ilgili yasal düzenlemeler aşağıdaki Yönetmelik maddelerinde yer almaktadır:

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 18.06.2013/28681 Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler kenar başlıklı 9. Maddesi için tıklayınız.

Özel Prosedürler

Özel prosedürler, özel olarak belirlenmiş tehlikelere ve risklere (örneğin, yangın / patlama, sel, fırtına, toksik gaz salınımı) yanıt olarak uygulanan prosedürlerdir. Bu prosedürler, farklı beceri seviyelerinde, farklı kişisel koruyucu kıyafetler ve ekipman dikkate alınarak geliştirilir.

Yazılı acil müdahale planı metninde özel prosedürlerle ilgili tüm bilgiler yer alsa da, temel prosedürlerin aynı zamanda küçük afişlere, işaretlere veya küçük kartlar gibi kademeli direktiflere indirgenmesi önerilir. Böylece prosedürler personel tarafından kolayca ulaşılabilir ve hatta yanında bulundurulabilir durumda olur.

Ekipmanların Kapatılması

Acil durum müdahalesi sırasında kapatılacak özel ekipman ve üretim süreçlerinin belirlenmesi ve kapatmayı gerçekleştirmeye yönelik prosedürler ve protokoller, potansiyel müdahale makamları ve tesis mühendisleriyle yakın işbirliği içinde yapılmalıdır.

Önleyici bir eylem olarak kapatma, yalnızca kapatma gerektiren koşullar hakkında tam olarak eğitilmiş belirli çalışanlar tarafından uygulanmalıdır. Bu, küçük, yönetilebilir bir kazanın (örneğin, küçük bir yanıcı sıvı dökülmesini) büyük bir olaya dönüşmesini, örneğin exproof olmayan bir ışık anahtarından çıkan kıvılcımın patlayıcı atmosfer için tutuşturucu kaynak olması gibi, önleyecektir.

Hiçbir durumda, herhangi bir tesis görevlisi veya çalışanı, gerçek bir acil durum sırasında  açık emir dışında ekipman veya süreçleri kapatmamalıdır.  Aksi yaklaşım, kapatma işleminin koruyucu cihazların veya sistemlerin veya acil durum müdahale ekipmanlarının düzgün çalışmasını engelleyebilir.

Normale Dönüş

Tesisin normal operasyonlara geri dönmeye uygun olduğunu belirlemek yalnızca tesis sahiplerinin ve yöneticilerinin sorumluluğundadır.

Tesis sahipleri ve yöneticiler genellikle normale dönüş konusunda acele ederken bunun neden olabileceği olumsuz etkileri göz ardı ederler. Normal operasyonlara dönmeden önce, tesis mühendisleri ve harici danışmanlarla koordinasyon içinde aşağıdaki potansiyel koşullar değerlendirilmelidir:

• Acil durumun doğrudan bir sonucu olarak tesisin yapısal olarak sağlam olup olmadığı.
• Tesis, acil durumlarda salınan ve / veya üretilen tehlikeli kimyasallar ve / veya yan ürünlerle kirlenmiş mi?
• Temel operasyonel alarmlar ve izleme sistemleri çalışıyor mu? Test ve bakım ihtiyacı var mı?
• Acil durum materyalleri ve malzemeleri, daha önceki müdahale faaliyetlerinin bir sonucu olarak tükenmiş mi?
• Sahada mevcut acil durum ekipmanı, daha önceki müdahale faaliyetlerinin bir sonucu olarak onarım ve / veya dekontaminasyona ihtiyaç duyuyor mu?
• Önceki acil durumdan kalan ve uygun şekilde atılması gereken tehlikeli maddeler var mı?
• Önceki acil durum personelde travma yaratmış mı?

Normal operasyonlara ancak şu iki kriter sağlandığında dönülmelidir:

• Tesisin çalışanlar için yönetilmeyen riskler arz etmemesi
• Tüm uyarı, alarm sistemleri ve acil durum kaynaklarının (ekipman ve malzemeler dahil) ) tamamen yenilenmiş veya değiştirilmiş ve işlevsel olarak hazır bulunması.

Eğitim

Acil durum planında yer alan her önlem ve her prosedür için personelin eğitilmesi gerekir. Teorik eğitim yeterli görülmemelidir, acil durum müdahale eğitiminin amacı uygun davranışı kazandırmaktır.

Acil durum eylem planı farklı kişilere farklı sorumluluklar yüklediğinden ve farklı becerilerin kullanılabilirliğini varsaydığından, acil müdahale eğitimi çalışanların farklı beceri düzeylerini ve bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmalıdır.

Acil durum senaryolarının canlandırılması da dahil olmak üzere hem sahadaki personeli hem de harici acil durum hizmetlerini içeren ortak eğitim tatbikatları düzenli bir programa göre uygulanmalıdır. Sahadaki tüm eğitimin etkinliğini değerlendirmek için harici uzmanların ve profesyonel müdahale hizmetlerinin kullanılmasına özellikle dikkat edilmelidir.

Belgeleme

Belgeleme, aşağıdaki sorunları ve ihtiyaçları yeterince ele almanın birincil (ve çoğu zaman tek) aracıdır:

• Mevzuata uyma
• Acil durumlarla ilgili gerçek deneyimler temelinde acil durum müdahale planlarının sürekli değerlendirilmesi ve revizyonu
• Tehlikeli kimyasallara ve malzemelere uzun vadeli maruzluğun tıbbi değerlendirmesi
• Tesis içi güvenlik önlem ve prosedürlerinin düzenli olarak yapılan denetimler temelinde sürekli iyileştirilmesi
• Acil durumla ilgili personel eğitiminin etkinliğinin sürekli değerlendirilmesi

Tüm belgeler (basılı ya da elektronik) yerinde tesis içinde güveli bir depolama alanında tutulmalı, kopyalar düzenli olarak güncellenmeli ve tesis dışında en az bir güvenli yerde depolanmalıdır.

Ekler

Ekler genellikle özel amaçlar için gerekli bilgileri içerir. Bu bilgilerin çoğu, acil durum müdahale ekipleri (örn. Kimyasal envanterler, kat planları) için belirli tehlikelerin ve özel önem taşıyan diğer öğelerin yeri ile ilgilidir. Bununla birlikte, ekler genellikle belirli prosedürleri, tespitleri (örneğin, tesis güvenlik açığı analizi) ve ekipman ve malzeme listelerini (örneğin, dökülme müdahale malzemeleri, ilk yardım malzemeleri) derlemek için kullanılır.

Resmî Gazete Tarihi: 18.06.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28681

İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve  bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 11 inci, 12 nci ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları,

b) Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı,

c) Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İşveren ve ÇalışanlarınYükümlülüğü

İşverenin yükümlülükleri

MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler.

b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.

c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar.

ç) Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar.

d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.

e) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar.

f) Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar.

g) Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.

(2) Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları

MADDE 6 – (1) Çalışanların acil durumlarla ilgili yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:

a) Acil durum planında belirtilen hususlar dahilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak.

b) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen  en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek.

c) Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak.

ç) Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmak.

(2) İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Acil Durum Planının Hazırlanması

Acil durum planı

MADDE 7 – (1) Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır.

Acil durumların belirlenmesi

MADDE 8 – (1) İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

a) Risk değerlendirmesi sonuçları.

b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.

c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.

ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.

d) Sabotaj ihtimali.

Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler

MADDE 9 – (1) İşveren, belirlediği mümkün ve muhtemel acil durumların oluşturabileceği zararları önlemek ve daha büyük etkilerini sınırlandırmak üzere gerekli tedbirleri alır.

(2) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere tedbirler belirlenirken gerekli olduğu durumda ölçüm ve değerlendirmeler yapılır.

(3) Alınacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır.

Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri

MADDE 10 – (1) İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, tahliye, haberleşme, ilk yardım ve yangınla mücadele gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemleri belirlenir ve yazılı hale getirilir.

(2) Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek çalışanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli kontroller yapılır.

(3) İşveren, işyerinde acil durumların meydana gelmesi halinde çalışanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemelerini acil durum planında belirtir ve çalışanlara önceden gerekli talimatları verir.

(4) İşyerlerinde yaşlı, engelli, gebe veya kreş var ise çocuklara tahliye esnasında refakat edilmesi için tedbirler alınır.

(5) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır.

(6) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri, ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur.

Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi

MADDE 11 – (1) İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;

a) Arama, kurtarma ve tahliye,

b) Yangınla mücadele,

konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir.

(2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.

(3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur.

(4) İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir.

(5) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

Dokümantasyon

MADDE 12 – (1) Acil durum planı asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir:

a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.

b) Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı.

c) Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi.

ç) Belirlenen acil durumlar.

d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler.

e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri.

f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki:

1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler.

2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.

3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı.

4) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri.

5) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları.

(2) Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır.

(3) Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur.

Tatbikat

MADDE 13 – (1) Hazırlanan acil durum  planının uygulama adımlarının  düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır.

(2) Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır.

(3) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile yürütülür.

Acil durum planının yenilenmesi

MADDE 14 – (1) İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir.

(2) Birinci fıkrada belirtilen durumlardan bağımsız olarak, hazırlanmış olan acil durum planları; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim

MADDE 15 – (1) Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir.

(2) İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır.

(3) Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. 11 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Büyük endüstriyel tesislerde acil durum planı

MADDE 16 – (1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 29 uncu maddesi gereğince güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde hazırlanacak dahili acil durum planları bu Yönetmelikte belirtilen acil durum planı hazırlığında dikkate alınarak kullanılır.

Birden fazla işveren olması durumunda acil durum planları

MADDE 17 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak acil durum planı işverenlerce ortaklaşa hazırlanır.

(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya sitelerinin işyerlerince hazırlanan acil durum planlarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür.

Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde acil durum planları

MADDE 18 – (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde acil durum planlarının hazırlanması konusunda işyerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur.

Bir aydan kısa süreli geçici işlerde acil durum planlaması

MADDE 19 – (1)  Bir aydan kısa süreli işlerde, işyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil durumlar için bu Yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve çalışanlar özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir.

Acil durum planı rehberleri

MADDE 20 – (1) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi-işveren ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşlarının faaliyet gösterdikleri sektörde hazırladıkları rehber taslaklarından, Bakanlıkça bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından sektör, meslek veya yapılan işlere özgü acil durum planı rehberleri olarak yayımlanır.

Mevcut acil durum planları ve tatbikatlar

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 6331 sayılı Kanun gereğince ve bu Yönetmeliğin yayım tarihi öncesinde;

a) Hazırlanmış olan acil durum planları bir yıl içerisinde Yönetmeliğe göre gözden geçirilerek revize edilir.

b) İşyerlerinde gerçekleştirilmiş olan tatbikatlar süresince geçerli sayılır.

Ekip eğitimlerinin tamamlanması

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak olan ekiplerin eğitimleri, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde tamamlanır.

Yürürlük

MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

 

EK-  Acil durum planı için muhtemel başlıklar

1. GİRİŞ

A.     Hedefler: Yasal yükümlülükler

B.      Hedefler: Tesis içi sağlık ve güvenlik programı

C.      Hedefler: Personelin eğitimi

D.     Hedefler: Halk sağlığı ve güvenliği

 

2.YETKİ VE SORUMLULUKLAR

A.     Planın hazırlanması, gözden geçirilmesi ve güncellenmesi

B.      Asıl ve yedek acil durum koordinatörleri

C.      Kamu servisleri ile irtibat

D.     Yerel sanayi yönetimi ile irtibat

E.      Acil durum müdahele ekibi

F.      Medya ile iletişim

G.     Personel eğitim programı

H.     Tesis denetimleri

İ.        Tesis içi risk değerlendirmesi

J.        Tehlikeli atık yönetimi

K.     Alt işverenler ile irtibat

L.      Dökümantasyon yönetimi

M.    Acil durum müdahele organizasyonun ana hatları

 

3. PLANIN DAĞITIMI

A.     İşyeri çalışanları

B.      Kamu servisleri

 

4. ACİL DURUM EKİPMANLARI VE KAYNAKLARI

A.     Acil durum sınırlandırma ekipmanları ve kaynakları

B.      Kişisel koruyucu donanım ve kıyafetler

C.      Yangınla mücadele ekipmanları

D.     Tıbbi malzemeler

E.      İzleme ve alarm sistemleri

F.      Karşılıklı işbirliği programlarından sağlanan ekipman ve kaynaklar

G.     Alt işverenler ve yüklenicilerden sağlanan ekipman ve kaynaklar

 

5.VERİLERİN/BİLGİLERİN KONUMU

A.     Kimyasal envanteri

B.      Malzeme güvenlik bilgi formları

C.      İşyeri vaziyet planları

D.     Kat planları

E.      Tehlikeli alanlar/maddelerin yerleri

F.      Havuz, su deposu ve drenajlar

G.     İşyerinin bulunduğu bölgenin topoğrafyası

H.     Tesis civarında etkilenmesi muhtemel doğal kaynaklar

 

6.TEHLİKE YÖNETİMİ

A.     Tehlikeli kimyasal, enerji, materyal ve durumlar

B.      MSDS ve diğer spesifikasyonlar

C.      İşyeri eklentileri ile ilgili tehlike ve riskler

D.     İşyeri dışında yapılan operasyonlarla ilgili tehlike ve riskler

E.      Proseste ortaya çıkan yan ürünler

F.      Tehlike ve risklerin özeti: Türleri, potansiyel hedef kitleleri, potansiyel hedef çevresel kaynaklar ve yönetim stratejileri

 

7.MUHTEMEL ACİL DURUM: GENEL PROSEDÜRLER

A.     Denetimler (türleri, sıklığı, sorumluluklar, dökümantasyon)

B.      Genel personel (sorumluluk, komuta zinciri, dökümantasyon)

 

8.ACİL DURUM HALİ: UYARI PROSEDÜRLERİ

A.     Acil durum müdahele koordinatör ve ekiplerinin bilgilendirilmesi

B.      Tahliye alarm sisteminin devreye girmesi

C.      Kamu servislerine bilgi verilmesi

D.     Etkilenmesi muhtemel diğer kişi ve tesislere haber verilmesi

E.      Yüklenici ve alt işverenlere haber verilmesi

F.      Karşılıklı yardımlaşma programı dahilindeki partnerlere bilgi verilmesi

 

9.ACİL DURUM HALİ: TAHLİYE PROSEDÜRLERİ

A.     Birincil ve ikincil kaçış yolları

B.      Toplanma alanlarının yerleri

C.      İletişim ihtiyaçları

D.     İnsanların tahliye sırasında ve toplanma bölgelerinde izlenmesi

E.      Dekontaminasyon ve tıbbi yardım prosedürleri

F.      Geçici barınma/sığınma

 

10. ACİL DURUM HALİ: HASAR SINIRLANDIRMA PROSEDÜRLERİ

A.     İletişim ihtiyaçları

B.      Havalandırma sistemleri

C.      Set ve bariyerler

D.     Emici malzemeler

E.      Yangın barikatları

F.      Kaçak sıvıların geçici depolanması

G.     Tehlikeli materyallerin geçici depolanması

H.     Takip prosedürleri

 

11.ACİL DURUM HALİ: ÖZEL PROSEDÜRLER

A.     Yangın/Patlama

B.      Sel

C.      Fırtına

D.     Elektrik

E.      Zehirli gaz yayılması

F.      Tehlikeli parçacık kaçakları

G.     Enerji kesintisi

H.     İşlemsel birimlerin arızası

İ.        Tehlikeli atık yayılması

 

12.ACİL DURUM HALİ: EKİPMANIN DEVRE DIŞINA ALINMASI

A.     Tesis içerisinde yetkili kişiler

B.      Protokoller

 

13. NORMAL İŞLETME ŞARTLARINA DÖNÜŞ

A.     Güvenli şartların belirlenmesi

B.      Yeniden giriş

C.      Acil durum kaynaklarının ve materyallerinin yenilenmesi

D.     Temizlik ve dekontaminasyon

E.      Güvenlik cihazlarının, monitörlerin, alarmların ve yapısal bütünlüğün test edilmesi

F.      Ekipmanın devreye alınması

 

14.EĞİTİM

A.     Tüm personel için genel gerekler

B.      Uygun işyeri düzeni ve davranışlar

C.      Dökülmelere karşı önlem

D.     Raporlama becerileri

E.      Alarm ve uyarı cihazları

F.      Kimyasal tehlikeler

G.     Diğer tehlikeler

H.     Tahliye prosedürleri

İ.        Acil durum müdahele ekipleri için ilave gerekler

J.        Yangınla mücadele ekipmanlarının bakımı ve kullanılması

K.     Kişisel koruyucu donanım ve kıyafetlerin bakımı ve kullanılması

L.      Dekontaminasyon prosedürleri

M.    İzleme araçlarının bakım v kullanımı

N.     İletişim araçlarının kullanımı ve bakımı

O.     Ekipmanı devre dışına alma ve faaliyete geçirme prosedürleri

P.      Sıkışık alanlardan kurtarma

Q.     İlk yardım ve hayata döndürme

R.      Eğitim programları

S.      Eğitimin sıklığı ve düzeyi

T.      haberli ve habersiz tatbikatlar

U.     Kamu servisleri ile koordineli eğitimler

V.     Eğitimin değerlendirilmesi

 

15. DÖKÜMANTASYON

A.     İşyeri denetimleri

B.      Yasal denetimler

C.      Acil olmayan düzeltici önlemler

D.     Acil durumlar hakkında tarif ve bilgilendirme

E.      Eğitim

F.      Acil durum müdahele ekibindeki personelin sağlık durumu

G.     Tesis içi kimyasal maruziyet durumu

 

EKLER

1.       Kimyasal envanter

2.       İşyeri ve eklentilerinin vaziyet planları

3.       Kat planları

4.       Tehlikeli atık ve diğer tehlikeli materyallerin konumları

5.       İtfaiye su alma ağızları, hidrantalar, yangın dolapları ve yangın söndürüülerin yerkleri

6.       Eğitim planı

7.       Eğitim değerlendirme kayıtları